Nhiều người lao động tự do rất quan tâm đến vấn đề thu nhập của mình lúc về già hoặc khi mất năng lực làm việc. Tuy nhiên đa số vẫn chưa hiểu rõ về cách tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện cũng như những quyền lợi mình sẽ được hưởng. Không ít người cũng thắc mắc về việc có thể đóng bù tối đa bao nhiêu năm cho thời gian trước khi tham gia bảo hiểm xã hội. Nếu đóng bù thì lãi suất đầu tư quỹ bảo hiểm xã hội có cao không? Bài viết dưới đây sẽ giải đáp chi tiết về các vấn đề về BHXH tự nguyện cho bạn đọc.
Tỷ lệ tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện còn thấp
Số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện tại Việt Nam còn quá thấp, mới chiếm trên 2%/tổng số người trong độ tuổi lao động, nếu tính cả bảo hiểm xã hội bắt buộc, người tham gia bảo hiểm mới chiếm khoảng trên 33%. Do tỉ lệ người tham gia bảo hiểm xã hội còn thấp, tương lai khi về già những người này sẽ “lọt khỏi lưới” an sinh xã hội, không có nguồn thu nhập ổn định khi về già.
Năm 2020, số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện đạt gần gấp đôi so với số tham gia năm 2019, trong đó nữ giới tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện chiếm gần 60%. Trong những năm gần đây, số lượng người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện đã tăng dần, nhưng so với tổng số người lao động ở khu vực phi chính thức, thì con số này còn thấp.
Mở rộng cơ hội cho lao động tự do
Đại diện Bảo hiểm xã hội Việt Nam, cùng đơn vị tại địa phương của TP. HCM đã giải thích vấn đề này. Theo đó, hiện chính sách Bảo hiểm xã hội rất mở, thông thoáng. Nhằm tạo điều kiện cho toàn dân được tham gia. Đóng bảo hiểm để nhận được thu nhập khi về hưu. Đây là chính sách an sinh theo nguyên tắc có đóng, có hưởng; và xóa nhòa khoảng cách, cơ hội giữa các giai tầng trong xã hội.
Theo bà Đoàn Thị Thúy Vân, phó trưởng Phòng truyền thông và phát triển đối tượng Bảo hiểm xã hội TP. HCM, theo quy định của Luật BHXH hiện hành, những trường hợp đủ tuổi nghỉ hưu. Nhưng chưa đủ 20 năm đóng BHXH thì được quyền đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện theo quy định của pháp luật.
Bảo hiểm xã hội Việt Nam và các ngành chức năng đã có một số giải pháp. Nhằm mở rộng cơ hội tham gia bảo hiểm xã hội cho người lao động tại khu vực này. Cụ thể, điều chỉnh giảm điều kiện thời gian đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện tối thiểu để được hưởng lương hưu. Từ 20 năm xuống còn 15 năm và tiến tới xuống còn 10 năm. Bổ sung quy định các chế độ bảo hiểm xã hội ngắn hạn, linh hoạt. Như chế độ trợ cấp thai sản, ốm đau…
Cách đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện
Về trình tự đóng bảo hiểm xã hội, người đăng ký có thể đến cơ quan BHXH; hoặc đại lý thu BHXH, BHYT: UBND xã/phương, bưu điện,… Gần nhất tại nơi cư trú để được hướng dẫn lập Tờ khai TK1-TS. Và tư vấn lựa chọn về mức đóng, phương thức đóng sao cho phù hợp.
Mức đóng BHXH tự nguyện được tính trên cơ sở mức thu nhập tháng. Do người lao động lựa chọn. Mức đóng hàng tháng bằng 22% mức thu nhập tháng. Do người lao động lựa chọn để đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Người tham gia BHXH tự nguyện được Nhà nước hỗ trợ tiền đóng theo tỷ lệ phần trăm (%). Trên mức đóng BHXH hằng tháng theo mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn.
Trong đó, có các mức như 30% đối ᴠới người tham gia BHXH tự nguуện thuộᴄ hộ nghèo. 25% đối ᴠới người tham gia BHXH tự nguуện thuộᴄ hộ ᴄận nghèo. Bằng 10% đối ᴠới ᴄáᴄ đối tượng kháᴄ. Đại diện BHXH Việt Nam TPHCM cho biết, mức đóng BHXH thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn hiện nay là 700.000 đồng/tháng. Và cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ sở (hiện nay là 1.490.000 đồng/tháng).
Quyền lợi người đóng bảo hiểm tự nguyện
Về các thắc mắc liên quan đến quyền lợi người đóng bảo hiểm, bà Đinh Mai Hạnh – Phó trưởng Ban quản lý thu, sổ – thẻ (Bảo hiểm xã hội Việt Nam) cho biết, người đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện bên cạnh được hưởng các chế độ lương hưu, tử tuất còn có thẻ bảo hiểm y tế. Về băn khoăn về việc đóng bảo hiểm tự nguyện có được hưởng chế độ thai sản, bà Đinh Mai Hạnh – phó trưởng Ban quản lý thu, sổ – thẻ, Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho rằng, theo quy định tại khoản 2 Điều 4 Luật BHXH năm 2014 thì BHXH tự nguyện có các chế độ: Hưu trí và tử tuất, không có chế độ thai sản.